Szkoła Widza jest całorocznym projektem z zakresu edukacji kulturowej, zaprogramowanym w oparciu o wieloletnie doświadczenie Fundacji Malta. To zaproszenie do przekroczenia tradycyjnego, hierarchicznego podziału na aktywnego nadawcę – artystę, eksperta, który jest tłumaczem sztuki oraz biernego odbiorcę – widza, który ma tę sztukę przyjąć i zrozumieć.
Poprzez działania aktywnie włączające uczestników we współtworzenie zjawisk artystyczno-społecznych, chcemy stworzyć platformę rozumienia sztuk performatywnych, sztuki społecznie zaangażowanej oraz mechanizmów funkcjonowania miasta jako sieci relacji. W 2016 roku odbyła się pierwsza edycja programu edukacyjnego dedykowanego młodzieży, dzieciom oraz studentom i absolwentom.
MALTA. TROPY
Malta. Tropy jest szczególnym programem dla gimnazjalistów i licealistów, który powstał w ramach Szkoły Widza. Chcieliśmy przybliżyć młodym ludziom sztukę teatru z odpowiednim wprowadzeniem merytorycznym oraz wywołać dyskusję na temat teatru oraz istotnych kwestii społecznych, politycznych i światopoglądowych. Podczas projektu Malta: Tropy udostępniliśmy młodym ludziom platformę do swobodnej wypowiedzi, ucząc tym samym umiejętności spokojnego, kompetentnego dyskutowania w grupie, dzięki temu mogliśmy poznać formułowane przez nich myśli i wnioski. Podczas Malta Festival Poznań 2016 przeprowadziliśmy warsztaty zbudowane wokół metody konwersacji kuratorki idiomu - holenderskiej artystki Lotte van den Berg, dla której szczególnie istotnym konstruktem jest rozmowa.
WOLNO DZIECIOM W MIEŚCIE
„Wolno Dzieciom w mieście” to zaproszenie do działań w przestrzeniach, w których dzieciom wolno doświadczać samodzielności, współdziałania, współkreowania rzeczywistości, nie pozbawiając ich frajdy z bycia dzieckiem. Od 2013 roku, wspólnie ze społecznością lokalną, Fundacja Malta prowadzi dwa ogrody społecznościowe – na Wildzie i na Łazarzu.
W 2016 roku dzieciaki z Łazarza postanowiły założyć Teatr Kolektyw, w którym starszaki (7-11 lat) przygotowywały spektakle dla młodszego rodzeństwa, sąsiadek i sąsiadów. Do pracy z Teatrem Kolektyw zaprosiliśmy Agnieszkę Dubilewicz i Huberta Kożuchowskiego, aktorów współpracujących m.in. z Teatrem Porywacze Ciał.
W Ogrodzie Wilda dzieci poznawały dzielnicę i jej mieszkańców poprzez medium filmowe. Podczas warsztatów, pod okiem filmowców: Kamila Wnuka i Joanny Wrzos, testowały różne urządzenia z funkcją „wideo", poznawały ich możliwości techniczne, by za ich pomocą opowiadać lokalne historie, w formie jednominutowych filmów.
AKADEMIA MIASTA. PROTOTYP
Animacja, miasto i nowe media były tematami pierwszej edycji Akademii Miasta, która miała miejsce w 2016 roku. Przez 5 weekendów grupa 25 uczestników i uczestniczek spotykała się z artystami, animatorami i badaczami z Poznania i innych miast Polski oraz z Holandii i Danii.
Każdy weekend Akademii był zorganizowany wokół innego tematu, nad którym pracowaliśmy podczas praktycznych warsztatów, pokazów filmowych, spacerów oraz seminariów z lokalnymi artystami i aktywistami. Holender Hans Venhuizen zaprezentował autorską metodę planowania przestrzennego, edukatorki z Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę” opowiedziały jak prowadzić badania potrzeb i problemów lokalnej społeczności, a członkinie Medialab Katowice nauczyły wykorzystywania nowych mediów i baz danych do badania i tworzenia nowych narracji w miastach.
Akademię zamknęły warsztaty z artystami z Bureau Detours, duńskiej grupy łączącej sztukę, projektowanie, architekturę i urbanistykę, której kluczowym dążeniem jest inspirowanie ludzi w każdym wieku do nawiązywania więzi z ich miastem i sąsiadami. Gośćmi spotkań seminaryjnych byli przedstawiciele i przedstawicielki: Fundacji Dzielnico, Atelier Starzak Strebicki, Ulepsz Poznań, Otwartej Strefy Kultury i Urzędu Miasta Poznania.
W 2017 roku odbyła się druga edycja Szkoły Widza. Zrealizowaliśmy w jej ramach trzy projekty dedykowane trzem różnym grupom odbiorców:
Sztuczki Publiczne
Sztuczki Publiczne były udaną próbą stworzenia przestrzeni dla dialogu między mieszkańcami osiedla Lecha a jego najmłodszymi bywalcami - służyły temu różne projekty artystyczne, które reinterpretowaliśmy i wprowadzaliśmy w życie z dziećmi ze świetlicy prowadzonej przez stowarzyszenie Amici.
Przeprowadziliśmy 2-miesięczny cykl warsztatów, podczas których wspólnie z młodymi uczestnikami zrekonstruowaliśmy 3 projekty. Do zabawy zaprosiliśmy grupę około 15-20 dzieci w wieku 8-15 lat. Warsztaty poprowadziła para artystek i animatorek: Zofia Małkowicz i Elżbieta Niewiadomska.
Zaczęliśmy od wyostrzenia wzroku na przestrzeń osiedla: obiekty, miejsca, detale, które ją współtworzą, ich kolory i fakturę. Bawiliśmy się w jej upiększanie poprzez niewielkie, anonimowe, wywołujące uśmiech, ingerencje z modeliny. Inspiracją był projekt „Biżuteria dla miasta” warszawskiej artystki NeSpoon. Rekonstrukcją projektu „Żywopłot” Izabeli Rutkowskiej zapoczątkowaliśmy sztuczki zachęcające mieszkańców do współuczestnictwa. Zaprosiliśmy dzieci do rozmowy o ich dzielnicy, z przypadkowo napotkanymi osobami. Przebrani za tuje, formułując ludzki żywopłot, zagradzali przechodniom drogę, by zapytać o modę na stawianie płotów. Finałem „Sztuczek…” była interpretacja słynnego projektu Pawła Althamera „Bródno 2000”. Za pomocą ledowych lampek, na terenie boiska, widocznego z większości okien os. Lecha, uczestnicy wyświetlili wielki napis „Przyjaźń”. Do akcji zaprosili swoich sąsiadów, rozwieszając na klatkach schodowych własnoręcznie przygotowane plakaty.
Po prostu skandal
Przyglądając się skandalom, które co rusz wybuchają w świecie kultury, wydaje się, że współczesną sztukę tworzą same „nowe pomysły i wynalazki”, oburzające dzieła geniuszy. „Po prostu skandal” to trzy otwarte seminaria dr Doroty Semenowicz, które skierowane były do studentów i doktorantów oraz tych, których interesują teoretyczne zagadnienia sztuki.
W ramach cyklu odbyły się trzy wykłady: „Etos awangardy”, „Skandal jako wydarzenie społeczne” oraz „Skandal uwewnętrzniony”. Na pierwszym spotkaniu omówione zostały przykłady spektakli „Apocalypsis cum figuris”, „Golgota Picnic” i „Klątwa” odpowiadając na pytanie, jakie przeobrażenia w obrębie sztuki i społeczeństwa skandal ujawnia w Polsce, a jakie w innych kontekstach kulturowych. Drugie spotkanie poświęcone było twórczości Jana Lauwersa, belgijskiego lidera kolektywu Needcompany oraz Romea Castellucciego, jednego z najważniejszych współczesnych reżyserów teatralnych. Ostatni wykład był podsumowaniem cyklu i przyjął formę rozmowy z uczestnikami. Skandal omawiany był nie tylko z perspektywy teatralnej, ale także literackiej.
Akademia Miasta. Blokowiska
Akademia Miasta to projekt edukacyjno-artystyczny dla artystów, animatorek, architektów i innych osób chcących aktywnie działać w miastach; laboratorium, w którym podstawowymi składnikami eksperymentów są sztuka, architektura i partycypacja. Jedną z głównych misji projektu jest na nowo uspołecznić przestrzeń publiczną, która przez komercjalizację, procesy grodzenia, prywatyzację coraz bardziej zatraca swą podstawową funkcję wymiany oraz spotkań różnych ludzi i sposobów myślenia.
Edycja 2017 była poświęcona osiedlom z wielkiej płyty. Przyglądaliśmy się ich społecznościom, eksplorowaliśmy budynki i miejsca publiczne oraz badaliśmy jak architektura i historia wpływają na dzisiejszych lokatorów. Uczyliśmy się jakimi narzędziami w tych miejscach działać, aby spotykać ze sobą mieszkańców oraz wprowadzić ludzki wymiar w te olbrzymie przestrzenie.
Efektem trzymiesięcznej pracy uczestników i uczestniczek są cztery projekty miejskich działań społeczno-artystycznych, dedykowane osiedlu Piastowskiemu. Nowością tej edycji Akademii była stała opieka merytoryczna ekspertki ds. animacji kulturowej nad projektami i procesem grupowym.
W ramach Akademii Miasta zorganizowaliśmy poznańską premierę „Bloków” - pełnometrażowego dokumentu autorstwa Konrada Królikowskiego i Marty Zabłockiej, poświęconego budownictwu mieszkaniowemu w Polsce od roku 1956 do współczesności. Składają się na niego wywiady z architektami - twórcami znanych polskich osiedli, lokatorami i historykami. Film zobaczyło ok. 200 osób. Prawie wszyscy widzowie zostali również na panelu dyskusyjnym, z udziałem reżysera i scenarzystki. Spotkanie poprowadził Jakub Głaz, znany krytyk architektury i publicysta.
Najważniejszym elementem kursu były warsztaty z badaczami, architektami i artystami, doświadczonymi w pracy na blokowiskach. Członkowie Centrum Praktyk Edukacyjnych przedstawili proste metody diagnozy potrzeb lokalnych, artysta Arek Pasożyt i kurator Marcin Zalewski zaprosili uczestników do zaprojektowania i zrealizowania akcji integrującej mieszkańców osiedla. W ramach „Nici porozumienia" powstała ogromna kolorowa pajęczyna rozciągająca się między 20 mieszkaniami dwóch usytuowanych naprzeciwko siebie bloków. Z Fundacją "Na Miejscu" uczestnicy testowali narzędzia do badania aktywności mieszkańców w przestrzeni kolektywnej osiedla, w okresie jesienno-zimowym, a także tworzyli prototypy rozwiązań architektonicznych i animacyjnych na tę porę roku. Uzupełnieniem warsztatów były spotkania: z Jolą Starzak i Dawidem Strębickim, architektami badającymi życie między blokami; Sylwią Czubałą i Kingą Mistrzak, artystkami tworzącymi projekt „Bloki Animacji" oraz przedstawicielami placówek, funkcjonujących na terenie osiedla Piastowskiego.