„W ostatnich latach sztuka i kultura stają się domeną solidarności i wsparcia – nie inaczej widzimy tu swoją rolę. Już jesienią zeszłego roku, gdy zaczynaliśmy pracę nad kolejną edycją Malty, sytuacja skłoniła nas jako organizatorów kultury do zajęcia pozycji, zabrania głosu, aktywnego udziału w kształtowaniu świata, w którym chcemy żyć. Program Malta Festival Poznań 2022 powstawał w odpowiedzi na kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej, rasizm, którego ten kryzys był i jest przejawem, skrajne podziały społeczne i konflikty kulturowe. Wojna w Ukrainie wzmocniła naszą chęć stworzenia festiwalu będącego przestrzenią upodmiotowienia i radykalnego zbiorowego marzenia o bardziej równościowym jutrze.
W Polsce z kartą stałego pobytu mieszka, według danych z października 2021 roku, 293,8 tys. osób z Ukrainy, 37,1 tys. z Białorusi, 19,7 tys. z Niemiec, 13,7 tys. z Rosji, 11,2 tys. z Wietnamu, 10,9 tys. z Indii, 9,6 tys. z Gruzji, 8,5 tys. z Włoch, 6,9 tys. z Wielkiej Brytanii i 6,9 tys. z Chin. W tym samym roku przyjęto 7,7 tys. wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, m.in. od obywateli Białorusi, Afganistanu czy Iraku. W związku z inwazją Rosji na Ukrainę w ciągu kilku dni przybyło do Polski około 600 tys. uchodźczyń i uchodźców. Jak współdzielić z nimi przestrzeń, w której żyjemy? Jak budować wspólnotowe życie? Wspierać nie tylko doraźnie, lecz także długofalowo, w codziennym funkcjonowaniu? Jak oddawać im głos?
Zależy nam, aby Malta Festival Poznań odzwierciedlał coraz bardziej zróżnicowany społeczno-kulturowy kontekst, w jakim funkcjonuje. Jesteśmy na początku długiego procesu skierowanego nie tylko na zewnątrz, lecz także na nas samych. Otwarcie na drugiego człowieka wiąże się ze współtworzeniem, z odpowiedzialnością, uważnością, ustępowaniem pola – uczymy się tego. Wyraźnie czujemy, że to nie konflikt, manifestacja i odrębność czynią współczesne sztuki performatywne istotnymi, lecz poszukiwanie nowych form wyrazu dla solidarności i egalitarności.
Festiwal nie ma bezpośredniego wpływu na rzeczywistość (nie działa na granicy państw, nie walczy na froncie), ale może działać, jak większość z nas, na drugiej linii. W świecie, w którym uścisk ma potencjał jednocześnie śmierci i miłości, może przyjąć postać barbarzyńskiej agresji albo czułości dla cierpiących, pragniemy jasno określić za pomocą sztuki, którą stronę mocy wybieramy. Ta jedność w niesieniu pomocy, którą dziś obserwujemy, daje nam nadzieję na lepszą przyszłość.
Ale ta jedność napawa nas też przerażeniem – jest wybiórcza, wyklucza osoby o innym kolorze skóry niż biała, tych, którzy nie wyglądają jak my. Części wniosków o azyl złożonych przez osoby uciekające przed reżimami, wojnami i kryzysem klimatycznym w ogóle nie przyjęto w Polsce do rozpatrzenia, co jest niezgodne z prawem międzynarodowym.
Chcemy skonfrontować się z rzeczywistością i dołożyć swoją cegiełkę w budowaniu mniej niesprawiedliwego świata. Tak jest pomyślany tegoroczny program teatralny i muzyczny na otwartej scenie Malty, Forum, program dla dzieci, część programu międzynarodowego, sieć organizatorek i organizatorów kultury oraz open call, który ogłosimy 10 marca. Zaprosimy do niego zagranicznych artystów i artystki mieszkających w Polsce oraz międzynarodowe tandemy. Na program plenerowy złożą się spektakle operujące językiem uniwersalnym, łączącym ludzi różnych pokoleń, zawodów i kultur. Solidarni i otwarci spotkajmy się w czerwcu pod tym samym niebem.”
Michał Merczyński / dyrektor Malta Festival Poznań
Joanna Pańczak, Dorota Semenowicz / programerki Malta Festival Poznań